Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑΣ

Πριν από περίπου 1500 χρόνια, Δεσπότης στην πόλη Καισαρεία της Καππαδοκίας ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος ζούσε ειρηνικά και αρμονικά με τους συνανθρώπους του. Υπήρχε κατανόηση, αλληλοβοήθεια, αλληλεγγύη και αγάπη μεταξύ τους.Κάποια μέρα, ένα στρατηγός – τύραννος της περιοχής, που ήταν άπληστος, ζήτησε να του παραχωρήσουν όλο το χρυσάφι της πόλης, αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη με σκοπό την κατάκτηση και τη λεηλασία της.

Ο Μέγας Βασίλειος προσευχόταν στο Θεό όλη τη νύχτα. Τον παρακαλούσε να σώσει την πόλη και τους ανθρώπους. Όταν ξημέρωσε, ο στρατηγός με το στρατό του κύκλωσε την πόλη από όλες τις μεριές. Μπήκε με τους ακολούθους του και ζήτησε να μιλήσει στον Δεσπότη, ο οποίος βρισκόταν στο ναό και προσευχόταν.

Ο σκληρόκαρδος στρατηγός

Ο αδίστακτος και οργισμένος στρατηγός με αλαζονεία και θράσος, απαίτησε όλο το χρυσάφι της πόλης και οτιδήποτε πολύτιμο υπήρχε σε αυτήν. Ο Μέγας Βασίλειος είπε πως οι κάτοικοι της πόλης ήταν άνθρωποι φτωχοί και δεν είχαν τίποτα να δώσουν στον πλεονέκτη στρατηγό. Τα λόγια αυτά όμως θύμωσαν περισσότερο τον στρατηγό, ο οποίος άρχισε να προειδοποιεί τον Δεσπότη πως θα τον εξορίσει πολύ μακριά από τον τόπο του. Τον απείλησε επίσης πως θα τον σκοτώσει αν παρακούσει.

Οι χριστιανοί της Καισαρείας, ακούγοντας τις απειλές, θέλησαν να βοηθήσουν τον αγαπημένο τους Δεσπότη. Μάζεψε λοιπόν ο καθένας ότι χρυσαφικό είχε στο σπίτι του για να το δώσουν στον άκαρδο στρατηγό, ο οποίος είχε αρχίσει να δίνει διαταγές στο στρατό του να επιτεθεί στους φτωχούς ανθρώπους της πόλης.

Το θαύμα και η σωτηρία

Ο Μέγας Βασίλειος, προσπαθώντας να προστατέψει την πόλη και τους κατοίκους της, προσευχήθηκε και μετά έδειξε στον στρατηγό το σεντούκι που είχε μέσα όλα τα μαζεμένα χρυσαφικά των κατοίκων.

Και τότε έγινε το θαύμα! Όταν ο άπληστος στρατηγός άνοιξε το σεντούκι κι ακούμπησε τα χέρια του πάνω στα χρυσαφικά, εμφανίστηκε μία λάμψη κι αμέσως μετά ένας λαμπρός καβαλάρης που χίμηξε με το στρατό του πάνω στον στρατηγό και τους ανθρώπους του. Πολύ γρήγορα ο κακός στρατηγός και ο στρατός του αφανίστηκαν. Ο φωτεινός και ολόλαμπρος καβαλάρης ήταν ο Άγιος Μερκούριος και οι στρατιώτες του ήταν οι άγγελοι.

Το πρόβλημα και η λύση από τον Θεό

Έτσι σώθηκε η Καισαρεία κι ο Δεσπότης της ενώ ανακουφίστηκε, βρέθηκε πάλι σε δύσκολη θέση και προβληματισμό. Έπρεπε να επιστρέψει τα χρυσαφικά στους φτωχούς κατοίκους και μάλιστα να πάρει ο καθένας ότι του ανήκε. Δεν έπρεπε να αδικηθεί κανείς. Αλλά αυτό ήταν πολύ δύσκολο και μάλλον ανέφικτο. Τότε ο Μέγας Βασίλειος παρακάλεσε το Θεό να τον βοηθήσει κι Εκείνος του έδωσε φώτιση και λύση.

Ο Δεσπότης φώναξε τους βοηθούς και τους διακόνους και τους ζήτησε να ζυμώσουν μικρά ψωμάκια, όπου μέσα στο κάθε ψωμάκι θα έβαζαν και λίγα χρυσαφικά. Όταν τα ετοίμασαν, ο Δεσπότης τα μοίρασε στους ανθρώπους της πόλης, σαν ευλογία. Όλοι οι κάτοικοι απόρησαν στην αρχή, μα η έκπληξη έγινε τεράστια όταν κόβοντας η κάθε οικογένεια το ψωμάκι της έβρισκε μέσα τα δικά της χρυσαφικά.

Ήταν λοιπόν ένα πολύ ιδιαίτερο ψωμάκι που έφερε στους ανθρώπους μεγάλη χαρά κι ευλογία. Έτσι, από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί της, για την πρώτη μέρα του καινούργιου χρόνου, για τη μέρα του Αγίου Βασιλείου! Σύμφωνα με την παράδοση, αυτός που βρίσκει στο κομμάτι του το φλουρί, είναι και ο τυχερός της χρονιάς!

O Mέγας Βασίλειος της αυτοθυσιαστικής προσφοράς και ο παχύσαρκος "άγιος" της Coca Cola

Πράξη αντιστάσεως και αυτογνωσίας είναι η ενημέρωση των παιδιών μας για το ήθος και την προσωπικότητα, την πλήρη αυτοθυσίας και καλών έργων , του ιεράρχη της Καππαδοκίας Μεγάλου Βασιλείου.

Η Εκκλησία μας του έδωσε τον μοναδικό τίτλο του ουρανοφάντορος ,δηλαδή του ουρανοκατέβατου, λόγω της ποιότητος της ζωής του που ήταν κυριολεκτικά "από άλλο πλανήτη."

Πώς κατάφερε η διαφήμιση της Κόκα Κόλα (μονομανία τείνει να μού γίνει τον τελευταίο καιρό ) να επιβάλλει αντι για  τον λιτό, ασκητικό και σχετικά νέο άγιο ιεράρχη, τον παχύσαρκο , καλοζωισμένο , γερο- πωλητή των προιόντων της , o οποίος μοιάζει μάλλον με τον χοντρό Βούδα των ανατολικών παρά με οποιονδήποτε χριστιανικό άγιο, είναι άξιο απορίας !

                     

Μεταξύ των αγίων Πατέρων που καταφέρθηκαν εναντίον των αδίκων πλουσίων, που στηρίζονταν πάνω στα υλικά αγαθά, και περιφρονούσαν η αδιαφορούσαν για την αδικία και την πείνα που επικρατούσε στην κοινωνία, ήταν και ο Μέγας Βασίλειος. Πρέπει να σημειωθή ότι ο Μ. Βασίλειος μίλησε για τα καυτά κοινωνικά θέματα της εποχής του, αφού προηγουμένως ο ίδιος έδωσε το παράδειγμα. Μοίρασε στους πτωχούς την μεγάλη περιουσία που είχε και έπειτα έγινε ιερεύς και επίσκοπος της Καισαρείας της Καππαδοκίας. Έτσι δεν μιλούσε από το γραφείο θεωρητικά. Ο ίδιος πρώτα το έζησε και έπειτα δίδαξε, γι' αυτό και ο λόγος του ήταν βροντή, αφού προηγουμένως ο βίος του ήταν αστραπή.

Ο Μ. Βασίλειος εργάσθηκε ποιμαντικά. Δεν προσπάθησε να μεταστρέψη την αγανάκτηση των πτωχών εναντίον των πλουσίων και να δημιουργήση μίσος, αλλά προσπάθησε να θεραπεύση τόσο τους πτωχούς όσο και τους πλουσίους να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά. Τα θέματα όταν αντιμετωπίζωνται επιφανειακά δημιουργούν μεγαλύτερα προβλήματα. Έτσι μιλώντας για την αβεβαιότητα του πλούτου και ότι εύκολα μεταβάλλεται, αφού αλλάξουν μερικά κοινωνικά δεδομένα, στην συνέχεια τονίζει το να περιφρονούμε τα υλικά αγαθά. Όπως έγραψα προηγουμένως αυτό το κάνει για να εργασθή ποιμαντικά στον λαό. Το ευκολώτερο πράγμα είναι να γίνη κανείς λαοπλάνος και να πετάη συνθήματα επιφανειακά. Το δυκολώτερο είναι να θεραπεύη τα πάθη του λαού. Με την διδασκαλία περί περιφρονήσεως των υλικών αγαθών θέλει να μετατοπίση την σκέψη τόσο των πλουσίων όσο και των πτωχών από τα υλικά αγαθά, ώστε να παύσουν να νομίζουν ότι αυτά αποτελούν τα μόνα αγαθά πάνω στην γη. Ο λόγος της περιφρονήσεως των υλικών αγαθών δεν είναι μανιχαϊκός, αλλά εντάσσεται μέσα στην προσπάθεια να φέρη μια ισορροπία στην κοινωνία. Πράγματι δυό είναι οι δυνατές στάσεις που μπορεί να λάβη κανείς απέναντι των υλικών αγαθών. Η μια είναι η ειδωλολατρική (θεοποίησή τους) και η άλλη η μανιχαϊκή (η απόρριψή τους). Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν δέχονται ούτε την μια ούτε την άλλη, αλλά δέχονται ότι τα υλικά αγαθά είναι δώρα του Θεού, που πρέπει να προσφέρωνται ως αντίδωρα στον Θεό και στον συνάνθρωπο.

Όταν χρειάσθηκε να γίνη καυστικός το έκανε. Όταν έβλεπε τους πλουσίους να καυχώνται για την δύναμη του πλούτου τους, τότε δεν σιώπησε. Σε ένα έργο του λέγει ότι θεωρεί τέλεια κοινωνία εκείνη από την οποία έχει εξορισθή η ιδιότητα της κτήσεως και η εναντίωση της γνώμης (οι φιλονικίες). Όμως, μελετώντας όλη την διδασκαλία του Μ. Βασιλείου, συμπεραίνουμε ότι δεν κατηγορούσε τόσο την ιδιοκτησία όσο την ιδιοποίηση των υλικών αγαθών. Θέλει να φιλοτιμήση τους πλουσίους να δίδουν ελεύθερα σ' αυτούς που έχουν ανάγκη, και έτσι να επικρατήση πάνω στην γη η κοινοχρησία. Αυτήν την κοινοχρησία προσπαθεί να τεκμηριώση με πολλά παραδείγματα.

Χρησιμοποιεί την περίπτωση των ζώων. Τα πρόβατα βόσκουν επάνω στα όρη και οι πολυπληθείς ίπποι απολαμβάνουν το χορτάρι στης γης στην ίδια πεδιάδα χωρίς έριδες μεταξύ τους. Εμείς όμως αρπάζουμε τα κοινά και ιδιοποιούμαστε αυτά που ανήκουν στους πολλούς. Χρησιμοποιεί επίσης επιχειρήματα φυσικά. Εκείνος, λέγει, που ιδιοποιείται τα υλικά αγαθά μοιάζει με τον θεατή που εισέρχεται πρώτος στο θέατρο, το καταλαμβάνει ολόκληρο και δεν αφήνει να εισέλθη άλλος, επειδή το θεωρεί απολύτως δικό του. Επίσης αφού ο άνθρωπος γεννιέται γυμνός και επιστρέφει στην γη γυμνός, είναι παράλογο να ιδιοποιήται τα υλικά αγαθά, επειδή πρόλαβε και τα απέκτησε αυτός. Χρησιμοποιεί ακόμη το επιχείρημα του κοινωνικού προορισμού των υλικών αγαθών και του πλούτου. Ο άρτος, λέγει, ανήκει στον πεινασμένο, το ιμάτιο στον γυμνό, το υπόδημα στον ανυπόδητο, το αργύριο στον πτωχό. Εκείνος ο οποίος κατακρύπτει τα αγαθά και αποφεύγει να ενδύση τον γυμνό η να θρέψη τον πεινασμένο δεν είναι καλύτερος από τον λωποδύτη που γυμνώνει τον πεινασμένο. Τα έλεγε αυτά ο άγιος γιατί στην εποχή του σε περίοδο πείνας οι πλούσιοι είχαν γεμάτες τις αποθήκες.

Επίσης χρησιμοποιεί το παράδειγμα της πρώτης Εκκλησίας στην οποία όλα ήταν κοινά, ο βίος, η ψυχή, η συμφωνία, η τράπεζα, η αδελφότης και η αγάπη η οποία μετέβαλε σε ένα τα πολλά σώματα και συνήρμοζε σε μία ομόνοια τις διάφορες ψυχές. Αυτή η κοινοκτημοσύνη πρέπει να ερμηνευθή ως κοινοχρησία.

Πέρα από αυτά στα έργα του ο Μ. Βασίλειος τονίζει πολύ την αξία του πραγματικού πλούτου, που είναι η Χάρη του Χριστού. Ο πλούσιος χωρίς Χριστό είναι πάμπτωχος και ο πτωχός με τον Χριστό είναι πάμπλουτος. Οι υλικές απολαύσεις, έλεγε, έχουν περισσότερο πόνο, παρά υλική ευχαρίστηση. Τα πλούτη έχουν τις επιβουλές, οι τρυφές, οι χορτασμοί και οι αδιάκοπες απολαύσεις έχουν την ποικιλία των ασθενειών και άλλα ακόμη πάθη. Οι Απόστολοι είχαν τον Χριστό και είχαν τα πάντα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους αγίους.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας προσπάθησαν να λύσουν τα προβλήματα της εποχής τους με βάση τον Θεό και την σωτηρία του ανθρώπου, αλλά συνεχώς επεδίωκαν να ανεβάσουν τον νου των ανθρώπων στο πραγματικό αγαθό, που είναι ο Θεός.

(κείμενο του μητρ.Ναυπάκτου π.Ιεροθέου Βλάχου)